Avrupa'da Müslüman Azınlıklar

Avrupa'da Müslüman Azınlıklar
Fransa
Fransa'daki Müslümanların sayısı üç milyonu geçiyor. Bu sayıyla Müslümanlar, katoliklerden sonra ikinci büyük kitleyi oluşturuyorlar. Yani azınlık olarak Fransa'nın en büyük dini cemaati Müslümanlar. Fransa'daki Müslümanların 600 bin kadarı Fransız asıllı. Bir buçuk milyonu Arap asıllı. Diğerleri ise değişik kavmiyetlerden. Arap asıllı Müslümanların büyük çoğunluğu Kuzey Afrika ülkelerinden.

Fransa'da Müslümanlar arasında nüfus artışı diğer kesimlerdekine nisbetle hayli yüksek. Müslümanlar genel nüfusun yaklaşık % 6'sını oluşturdukları halde ülke genelindeki doğumların % 15'i Müslümanlar arasında oluyor. Dolayısıyla Müslümanların oranları yıldan yıla artmaktadır. Fransız asıllılardan İslâm'ı seçenler de bu artışa katkıda bulunuyorlar. Tabiatıyla bu durum Fransız yönetimini endişeye düşürüyor. Fransız yönetimini endişeye düşüren bir başka gelişme de bu ülkedeki Müslümanlardan İslâm'ı bir bütün olarak hayatlarına geçirmeye çalışanların sayılarının sürekli artması. Bu yüzdendir ki, Avrupa ülkeleri içinde İslâmi gelişmeyi en çok gündeme getiren ve en çok problem eden ülke Fransa'dır.

Fransa yönetimi İslâmi gelişmeyi kısmen dizginleyebilmek için Müslümanların dini hürriyetlerini kısıtlamaya çalışıyor. Bunu da "entegrasyon" adını verdiği bir anlayışa dayandırıyor. "Entegrasyon" ile kastedilen ise Müslümanların Fransa'nın genel yapısına ve geleneklerine uyumlarını sağlamak. Ayrıca Fransa'nın laikliği bir devlet geleneği olarak benimsemiş tek Avrupa ülkesi olması da bu ülkede yaşayan Müslümanların çeşitli problemlerle karşılaşmalarına yolaçıyor. Yönetim zaman zaman Müslüman kız öğrencilerin başörtülerini problem ediyor. Ancak hukuk kurumları açılan davalarda Müslüman kız öğrencilerin başörtülü olarak öğrenim görme haklarını te'yid etti. Fransa'da basın yayın organları da zaman zaman Müslümanları rahatsız edici yayınlar yapıyorlar.

İngiltere
İngiltere'deki Müslümanların sayısı iki milyonu geçti. İngiltere'de yaşayan Müslümanların büyük çoğunluğunu Asya asıllılar oluşturuyor. Özellikle Pakistan'dan ve Bangladeş'te yirminci yüzyılın başlarından itibaren işçi olarak çalıştırılmak üzere İngiltere'ye getirilen Müslümanlar zaman içinde bu ülkede önemli bir cemaat oluşturdular. İngiltere'deki Müslüman azınlık içinde İngiliz asıllıların oranı da az değil. Bu ülkede Yusuf İslâm gibi bazı tanınmış, etkin kişilerin Müslüman olmaları İslâm'a ilginin artmasına dolayısıyla İslâmiyeti seçenler arasında artış meydana gelmesine vesile oldu.

Bugün İngiltere'de bine yakın cami ve mescid mevcut. Bunların tamamı bu ülkedeki Müslümanların özel gayretleri ve yardımlarıyla te'sis edildi. Bu ülkedeki İslâmi okulların sayısı yirmiyi buluyor. Ancak İngiliz hükümeti sayıları Müslümanlardan çok daha az olan yahudilerin ve hinduistlerin kurdukları okullara yardım ettiği halde İslâmi özel okullara hiç bir maddi destekte bulunmuyor. Oysa İngiliz kanunları eğitim konusunda din ayrımı yapmıyor ve bütün eğitim kurumlarına yardım edilmesini öngörüyor. Müslüman kız öğrencilerin başörtülü olarak okullarına devam etmeleri konusu bir ara İngiltere'de de problem edildi. Ancak Müslüman veliler kızlarının başörtülü olarak okullarına devam etmeleri konusunda ısrar edince İngiliz hükümeti onların bu isteklerini kabul etmek zorunda kaldı.

İngiltere'de çok sayıda İslâmi yardım kuruluşu da bulunuyor. Bu yardım kuruluşları hem İngiltere'deki hem de Avrupa'nın diğer ülkelerindeki Müslümanlara hizmet veriyor. Bu yardım kuruluşlarının başında Yusuf İslâm'ın kurduğu İslâmi Yardım Teşkilatı'nı anmak gerekir.

İngiltere'de bir de resmi statüsü olmayan bir İslâm parlamentosu kuruldu. Ancak başkanlığını Pakistan asıllı Kelim Sıddıki'nin yaptığı bu parlamento henüz bütün İngiltere Müslümanlarını etrafında toplayacak kadar geniş bir tabana kavuşmuş değil. Bunda İslâm parlamentosu üzerinde belli eğilimlerin ağırlık oluşturmasının etkisi var.

Almanya
Almanya'daki Müslümanların sayısı iki milyona yakın. Bunların içinde Türkler bir buçuk milyona yaklaşan nüfuslarıyla dörtte üçlük bir çoğunluğu oluşturuyorlar. Alman hükümetinin verdiği rakamlara göre bu ülkede yaşayan Müslümanlar arasında Arapların sayısı 130 bini eski Yugoslavya cumhuriyetlerinden giden Müslümanların sayısı ise 100 bini buluyor. Alman asıllı Müslümanların sayısı da 50 bin civarında.

1991 rakamlarına göre Almanya'da toplam 894 cami bulunuyor. Bunlar Müslümanların imkânlarıyla ve gayretleriyle yapılmış. Camiler sadece ibadet için değil aynı zamanda İslâmi kültürel faaliyetler ve eğitim çalışmaları için de kullanılıyor.

Almanya'da yaşayan Müslümanların birinci problemleri neo-nazilerden kaynaklanan tehdid. Neonazilerin yabancılara ve özellikle Müslümanlara yönelik saldırılarının gittikçe artması bu problemin günden daha da çetrefil hale gelmesine yolaçıyor. Almanya Federal Emniyet Genel Müdürlüğü'nün açıklamasına göre 1992 yılının ilk üç ayında yabancılara yönelik saldırılarda bir önceki yılın aynı dönemine oranla % 400'lük bir artış kaydedildi. Alman hükümetinin neo-nazi problemini ciddiye almamasının ve saldırganları cezalandırma konusunda gevşek davranmasının da yabancılara yönelik saldırıların artmasında önemli etkisi oluyor.

Bunun yanısıra Alman yönetiminin İslâmi gelişmelerden duyduğu endişe dolayısıyla çıkardığı birtakım kısıtlamalar ve engellemeler de Müslümanlar açısından çeşitli problemlere yolaçıyor. Hükümet bazı İslâmi okulları oldukça basit gerekçeler göstererek kapattı. Bunun yanısıra Müslümanlar üzerinde bir toplumsal baskı oluşturulmasına çalışılıyor. İslâmi tebliğ çalışmalarından Alman asıllıların etkilenmemesini sağlamak amacıyla Alman yönetimi Müslümanları sevimsiz göstermeye ve Almanları Müslümanlardan uzaklaştırmaya çalışıyor. Almanya'da yaşayan Müslümanların önemli bir problemleri de kendi aralarındaki bölünmüşlük ve cemaatleşme.

Belçika
Belçika'da yaşayan Müslümanların sayısı 350 bin civarındadır. Bunların büyük çoğunluğunu bu ülkeye dışarıdan göçedenler oluşturuyor. Belçika'ya dışarıdan Müslüman göçü II. Dünya Savaşı'ndan sonra bazı Arnavut Müslümanların bu ülkeye yerleşmeleriyle başladı. Arkasından Türkiye'den işçi olarak çalışmak üzere Belçika'ya gidenler oldu. Bunun ardından Kuzey Afrika'dan bazı Müslümanlar bu ülkeye göçetti.

Belçika 1974 yılında İslâmiyeti resmi din olarak tanıdı. İslâm'ın resmi olarak tanınması Belçika Müslümanlarına çeşitli kolaylıklar sağlıyor. Müslümanlar bu ülkede açıktan tebliğ ve eğitim çalışmaları yapabiliyorlar. Ayrıca devlet Müslümanların kurdukları eğitim kurumlarına yardımda bulunuyor.

Belçika'da İslâmi tebliğ ve eğitim çalışmalarını yürüten kuruluşların başında Belçika İslâmi Öğrenci ve Gençlik Birliği geliyor. Bu kuruluş özellikle bu ülkedeki üniversitelerde okuyan Müslüman gençlerle ilgilenerek onların sahip oldukları İslâmi değerleri kaybetmeden öğrenimlerini sürdürmelerini sağlamaya çalışıyor. Ayrıca değişik seviyelerdeki gençlere yönelik Kur'an-ı Kerim, Arapça, Tefsir ve Din Eğitimi kursları düzenliyor.

Belçika'da Müslümanlar yönetimden kaynaklanan önemli bir problemle karşı karşıya kalmasalar da, sayılarının az ve imkânlarının yetersiz olması sebebiyle İslâmi çalışmaları yürütmede bazı zorluklarla karşılaşabiliyorlar. Özellikle yaşadıkları topluma kendilerini uydurarak İslâmi yaşantıdan uzaklaşan Müslüman asıllı gençleri yeniden İslâmi hayatın içine çekmeyi sağlayacak alternatiflerin oluşturulması yeterli maddi imkânı gerektiriyor.

Hollanda
Hollanda'da 400 bin Müslüman yaşıyor. Hollanda Müslümanlarının hemen hemen tamamını ülkeye dışarıdan göç etmiş olanlar oluşturuyor. Hollanda Müslümanları arasında da Türkler birinci sırayı alıyor. Bu ülkede Türklerden başka Surinam'dan, Pakistan'dan, Endonezya'dan, eski Yugoslavya cumhuriyetlerinden, Tunus'tan ve Fas'tan göçetmiş Müslümanlar da mevcut.

Hollanda'da Müslümanların iki yüz kadar camileri bulunuyor. Diğer Avrupa ülkelerinde olduğu gibi Hollanda'da da camiler Müslümanların kendi özel gayretleriyle ve imkânlarıyla tesis edilmiş. Camilerin önemli bir kısmı da başka amaçla yapılan binalardan camiye dönüştürülmüş durumda.

Hollanda Müslümanlarının bazı küçük yayın organları mevcut. Bunların yanısıra Hollanda radyo ve televizyonlarından bazı vakitleri kiralayarak İslâmi programlar yayınlıyorlar. Bu şekilde haftada elli saat radyo, on iki saat de televizyon yayını yapılıyor.

Hollanda, Batı Avrupa ülkeleri içinde İsrail ile en yakın ilişkiler içine giren ve uluslarası politikada siyonist İsrail yönetimi her bakımdan destekleyen bir ülke olarak biliniyor. Hollanda yönetiminin bu tutumu bu ülkede yaşayan Müslümanlar açısından bazı zorluklara yolaçıyor. Bunun yanısıra kilise de Müslümanların çalışmalarından rahatsız oluyor ve bu rahatsızlığını çeşitli vesilelerle dile getiriyor. Bilhassa hıristiyanların ilgi göstermemeleri sebebiyle cemaatsiz kalan kiliselerin Müslümanlara satılması ve Müslümanların buraları camiye dönüştürmeleri kilise teşkilatını son derece endişeye sokuyor. Bir kilise dergisinde bu konudaki rahatsızlık şu şekilde dile getirilmişti: "Biz, artık kiliselerin camilere dönüştüğünü değil camilerin kiliselere dönüştüğünü görmek istiyoruz."

Sırpların hakimiyetindeki Yeni Yugoslavya Federasyonu Müslümanlara ağır bir şekilde baskı yapmaktadır. Özellikle Kosova ve Sancak Müslümanları sürekli bir gözetim ve baskı altında tutulmaktadırlar.

Bulgaristan
Sayıları üç milyonu bulan Bulgaristan Müslümanları genel nüfusun üçte birini oluşturuyorlar. Uzun süre ağır bir baskı ve zulüm altında yaşayan Bulgaristan Müslümanları Jivkov'un saltanatına son verilmesinden sonra bazı hürriyetlerine kavuşabildiler.

Bulgaristan Müslümanlarının önemli bir kısmı Türk diğerleri ise genellikle Pomak, Gacar ve Makedon asıllıdır. Sosyalist baskı döneminde dinlerini öğrenme imkânı bulamayan Bulgaristan Müslümanlarının son yıllarda dinlerini öğrenme ve yaşama konusunda önemli bir gayret gösterdikleri müşahade edilmektedir. Eski baskı döneminde yıkılan camilerin yerine yenileri inşa edilmektedir. Başkent Sofya'da bir İslâm Enstitüsü mevcuttur.

Macaristan
Macaristan'da yaşayan Müslümanların kesin sayısı bilinmiyor. Ancak genel kanaate göre bu ülkede on bine yakın Müslümanın yaşadığı tahmin edilmektedir. 1930 yılında kurulan ve daha sonra sosyalist dönemde kapatılan Macaristan İslâm Cemiyeti Ağustos 1988'de yeniden resmi bir statü kazandı. Başkanlığına da Dr. Abdurrahman Muhalifi getirildi. Macaristan İslâm Cemiyeti bir yandan Müslüman olmayanlara İslâm'ı tanıtmaya çalışırken diğer yandan İslâmi kuruluşları ve eserleri yeniden eski etkinliğine kavuşturmaya gayret etmektedir.

Polonya
Polonya'da I. Dünya Savaşı sonrasında 150 bin Müslüman bulunuyordu. Bugün ise bu ülkede 30 bin kadar Müslüman yaşamaktadır. Bu azalmanın kesin sebepleri ise bilinmiyor. Polonya'da camilerin sayılarında da azalma oldu. Yüzyılın başlarında bu ülkede 16 cami varken bugün sadece 3 cami bulunuyor. Diğerleri ise sosyalist baskı döneminde yıkıldı.

Sosyalist baskı döneminde Müslümanların dinlerini öğrenmelerine fırsat tanınmadığından bugünkü Polonya Müslümanları İslâmiyeti pek iyi tanımamaktadırlar. Bu ülkede bugün de ciddi bir İslâmi çalışma yok.

Romanya
Romanya'da 1929 yılında 260 bin Müslüman bulunuyordu. Bunların önemli bir kısmı sosyalist baskı döneminde ülkelerini terketmek zorunda kaldılar. Bugün Romanya'da yaşayan Müslümanların kesin sayıları bilinmiyor. Ancak 200 bin civarında oldukları tahmin ediliyor. Bunların da büyük çoğunluğu sosyalist baskı döneminde cahilleştirme politikasından nasiplerini almış kimseler olduklarından dinlerini pek iyi tanımıyorlar.

Romanya Müslümanlarının çoğunluğunu Türklerle Tatarlar oluşturuyor. Müslümanların dini işlerinden sorumlu bir baş müftüleri var. Baş müftü Müslümanların yoğun olarak bulundukları Köstence'de oturuyor.

Çekoslovakya
Bugün Çek ve Slovak cumhuriyetleri diye iki ayrı devlet halini alan eski Çekoslovakya topraklarında yaşayan Müslümanların sayısı bir kaç binden ibarettir. Bunların da çoğunluğunu İslâmi kimliklerini kaybetmiş ve yaşadıkları toplum içinde erimiş kimseler oluşturuyorlar. Bunda tabii ki eski sosyalist baskı rejiminin uygulamalarının önemli etkisi oldu. Çekoslovakya Müslümanlarının çoğunluğunu da Türk ve Tatar asıllılar oluşturuyorlar.
ALINTIDIR