Kösedağ Savaşı

---

Anadolu Selçuklula rının, Moğollara yenilmesiy le sonuçlanan ve 1 Temmuz 1243 tarihinde meydana gelen savaş. Türk-İslâm tarihinde, önemli bir dönüm noktası teşkil eden bu savaş, Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılmasın a sebep olmuştur.
Anadolu Selçuklu Devleti'ni n güçlü hükümdarı Alâeddin Keykubad’d an Moğollar çekiniyorl ar, bu sebeple Anadolu’ya saldıramıy orlardı. Alâeddin Keykubad’ı n ölümünden sonra yerine geçen oğlu Gıyâseddin Keyhüsrev zamanında cesaretlen diler. Anadolu içlerine doğru seferler düzenlemek için, İran’daki Moğol orduları başkumanda nlığına Baycu Noyan getirildi. Kafkasya’d aki Gürcü ve Ermeni kuvvetleri nden de yardım alan Baycu Noyan, Anadolu Selçuklula rı üzerine saldırmak üzere fırsat kolladı. Baba İshak İsyanından ve Gıyâseddin Keyhüsrev’ in tecrübesiz liğinden faydalanar ak, 1242 senesinde Erzurum’a saldırdı. Korkunç zulümler ve katliamlar yaparak, Müslümanla rın mallarını yağmalattı . Bu haberi alan genç ve tecrübesiz Sultan Gıyâseddin Keyhüsrev 80 000 kişilik ordusuyla Sivas’ta ordugah kurup beklemeye başladı. Sultanın Sivas'ta olduğunu haber alan Baycu Noyan, buraya hareket etti.

Moğol askerlerin in Sivas’a hareket ettiklerin i haber alan Sultan Gıyâseddin Keyhüsrev, kumandanla rıyla istişare etti. Tecrübeli kumandanla r, Sultana silah ve erzakla dolu olan Sivas’ta kalmasını, burada tertibat alıp, yorgun düşen Moğollara karşı harp edilmesini söylediler . Devletin ileri kademesind e bulunan, fakat tecrübesiz ve harpten anlamayan bazı kimselerin teşvik ve tahrikleri ne kapılan genç sultan, harekete geçti. Sivas’ın seksen kilometre kadar doğusunda bulunan Kösedağ mevkiinde, suyu ve otlağı bol olan bir yeri seçerek, ordugâh kurdu. Burası askerî bakımdan savunması kolay, Moğolların tecavüzüne imkân vermeyen bir araziydi.

Dağ geçitleri tutulmuş, düşmanın gelmesi bekleniyor du. Ne yazık ki sultan, yine tecrübesiz kimselerin teşvik ve tahrikiyle , müstahkem mevkileri bırakarak, düşmanın karşılanma sını emretti. Galip geleceğind en emin bir halde, tedbire bile lüzum görmeden ilerleyen genç sultan, az sonra Moğol ordusuyla karşılaştı . İlk başta geri çekilen Moğol kuvvetleri dönüş yaparak, Selçuklu öncü kuvvetleri ni bozguna uğrattılar . Hiç harp görmemiş tecrübesiz sultan, öncü kuvvetleri nin bozguna uğradığını duyunca, ordunun tamamen yenildiğin i sandı. Düşman eline geçmemek için otağını ve hazineleri ni harp meydanında bırakıp Tokat’a, oradan da Konya’ya doğru kaçmaya başladı. Sultanın harp meydanında n kaçtığını henüz duymayan Selçuklu askerleri, akşamın geç vakitlerin e kadar düşmanla çarpışmaya devam ettiler. Sultanın harp meydanını terk ettiğini öğrenince, onlar da çadırların ı bırakarak firar ettiler. Ertesi sabah, çadırlarda bir hareket göremeyen Moğollar, bunun bir harp hilesi olduğunu zannederek , çadırlara iki gün yanaşamadı lar. 3 Temmuz 1243 tarihinde, korka korka çadırlara girdiler. Küçük bir çarpışma ile harp bitti. Seksen bin kişilik Selçuklu ordusu, utanç verici bir yenilgiye uğradı. Selçuklu toprakları , Moğol işgal ve zulmüne uğradı. Erzincan, Sivas ve Kayseri’yi yağmalayan Moğollar, pek çok Müslümanı şehid ettiler.

Kösedağ mağlubiyet inde sultanı ikna edemeyen güngörmüş vezir Mühezzibüd din Ali, Konya’ya gitmeyip Amasya’ya geldi. Moğol kumandanı Baycu Noyan’la görüşme yoluna gitti. Bazı hususları anlatıp, pek çok hediyeler vererek, daha fazla gitmemesin i tavsiye etti. Bir müddet Anadolu’nu n işgalini durdurup geri dönmeleri, Mühezzibüd din Ali’nin gayretleri sebebiyle oldu. Yapılan sulh antlaşması yla, Selçuklula r, Moğollara vergi vermeyi kabul ettiler.

Türk tarihinde benzeri görülmemiş olan Kösedağ Bozgunu, genç ve savaş tecrübesi olmayan Selçuklu Sultanı Gıyâseddin Keyhüsrev’ in fevrî hareketler i neticesind e ortaya çıkmıştır. Daha önce Anadolu’ya girmeye cesaret edemeyen Moğollar, Kösedağ Bozgununda n sonra Anadolu’yu kolayca istila etmişler, şehirleri yağmalayıp , Müslüman halkı sivil-asker, kadın-çocuk demeden katletmişl erdir. Bu mağlubiyet neticesind e, Selçuklula r, Moğollara vergi vermeyi kabul etmişler, iki yüz yıllık Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılışı başlamıştı r.