18 aralik tarihte bugun

Uluslararası Para Fonu (IMF) 18 Aralık 1946'da faaliyete geçti.





Uluslararası Para Fonu, ya da daha çok bilinen kısaltmasıyla IMF (International Monetary Fund), global finansal düzeni takip etmek, borsa, döviz kurları, ödeme planları gibi konularda denetim ve organizasyon yapmak, aynı zamanda teknik ve finansal destek sağlamak gibi görevleri bulunan uluslararası bir organizasyondur.

1944 yılında A.B.D.'nin New Hampshire eyaletindeki Bretton Woods'da kurulan ve 1947'de fiilen çalışmaya başlayan milletlerarası ekonomik meselelerle uğraşan bir teşkilattır.

Birinci ve İkinci Dünya Harplerinden sonra milletlerarası ekonomik meseleler karışık hale gelmiş, Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra düşülen ekonomik buhranla savaş sonrası ekonomik depresyonlar da ekonomik ilişkileri tehdit eder bir vaziyet almıştı.

Avrupa devletlerinin İkinci Dünya Savaşı sonrası bozuk ve depresyon içindeki ekonomik durumlarının aksine Amerika Birleşik Devletleri'nin savaş boyunca ihracatının altın stoklarının artması, ekonomik bakımdan yardım yapacak tek ülke durumuna gelmesine sebep oldu.

ABD, Avrupa devletlerine doğrudan yardım yapmak yerine mali müesseseler kurarak yardım yapılması taraftarı oldu ve 1944 yılında Bretton Woods'ta 44 devletin iştirakiyle bir takım kararlar alındı.

Bretton Woods Antlaşması'nda; birisi, Milletlerarası Para Fonu, diğeri, Milletlerarası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD) yahut kısaca Dünya Bankası isimleriyle iki ekonomik müessesenin kurulması kararlaştırılmıştır.

IMF, Avrupa devletlerinin tediye bilançolarında ortaya çıkabilecek geçici (= kısa vadeli) ödeme güçlüklerinde kredi vererek milletlerarası ticaretin bu yüzden daralmasını önlemek; Dünya Bankası da uzun vadeli yatırım kredileri vermek suretiyle, Avrupa devletlerinin yeniden imarını sağlamak, tediye bilançolarındaki bünyevi dengesizlikleri gidermek için kurulmuştur.

Her iki müessesenin sermaye ve kaynaklarının önemli bir kısmı ABD tarafından temin edilmiştir. Bu müesseselere üye olan ülkelerin prensip olarak, içerde enflasyonu önleyici para politikaları takip etmeleri, dış ticareti ise tek taraflı devalüasyonlar ve ithal tahditleri yüzünden daraltmamaları, bilakis bu tahditleri mümkün mertebe kaldırmaları gerekecekti.

Organizasyon

IMF Merkez binası

IMF kendisini 185 üyeli bir organizasyon olarak tanımlar( Sırbistan Karadağ 18 Ocak 2007 tarihi itibariyle 185'inci üyesidir).

Kuzey kore hariç, Küba, Andorra, Lihtenştayn, Tuvalu ve Nauru, bütün Birleşmiş Milletler üye devletleri IMF'ye direkt olarak katılır. Vatikan, Çin Cumhuriyeti (Tayvan), Filistin Otoritesi ve Sahravi Arap Demokratik Cumhuriyeti (Batı Sahra) Birleşmiş Milletler tam üyesi değillerdir. IMF'ye katılmazlar.

IMF'nin amaçları

IMF devletlere kredi veren, daha sonra bu krediyi faiziyle uzun vadede alan, 20. yüzyılın yeni sömürgeleştirme tekniğidir.

Milletlerarası ticaretin dengeli şekilde gelişmesini üye devletlerin tam istihdama ve yüksek büyüme hızına ulaşmasına imkan hazırlamak;

Ödemeler dengesi güçlüklerinin çözümünde yardımcı olmak;

Kambiyo istikrarını kurmak ve tek taraflı develüasyonlara mani olmak;

Çok taraflı dış ödemeler sisteminin kurulmasını sağlamak.

Bu gayeleri sağlamak için fona üye ülkelerin girmiş olduğu bazı taahhütler de şunlardır:
Dış turizm de dahil olmak üzere dış ticaret muamelelerinde döviz kontrol ve tahditlerini önlemek;

Milli para biriminin altın veya dolar olarak paritesini tespit ve fona tescil ettirmek;

Fona tescil edilen pariteyi değiştirmemek ve ancak tediye bilançolarındaki bünyevi değişikliklerde, çok zaruri hallerde develüasyona gitmek (% 10'a kadarki develüasyonlar da muhtar kılınmış, aşan miktarlardaki develüasyonlar için izin alma keyfiyeti getirilmiştir.);

Üye ülkelerin altın mukabilinde döviz alıp satabilmeleri, müstahsil ülkelerin altın satmaları serbest bırakılmıştır.

IMF'nin, tediye bilançoları açık veya fazlalık veren ülkelere düzenleyici müdahale yapma imkanı vardır. Fonun en yetkili organı, üye ülkelerin mümessillerinden teşekkül eden Güvernörler Heyeti dir. Yılda bir toplanır.

Bu heyet kendi arasından 12 kişilik bir Müdürler Meclisi seçerek yetkisini bunlara devreder. Güvernörler Heyetinde her üye ülke, sabit bir oy sayısı yanında fona iştirak hissesiyle oranlı bir oy sayısına da sahiptir. Buna göre en fazla oy hakkına sahip ülke, en fazla sermayeyle iştirak eden ABD'dir.

Herhangi bir ülke mutlaka hem Milletlerarası Para Fonuna (IMF) ve hem de Dünya Bankasına (IBRD) bir arada üye olmak durumundadır. Fona üye devletlerin hisselerine kota denmektedir. Kotaların % 25'i altın ile, kalan% 75'i milli para ile ödenmiş veya taahhüt edilmiştir.

Başlangıçta 8 milyar dolar olan sermayesi diğer yıllarda çok artmıştır. Bunun yanında serbest dövizli ülkelerde tahvil satmak suretiyle fon ve kaynaklarını artırma imkanı da mevcuttur. Fon, her üyeye kotasının % 25'i tutarında krediyi talep vukuunda, otomatik olarak vermekle mükelleftir. Fonun verdiği kredilerde vade 5 yılı geçemez.

Dünya Bankasının teşkilatı, IMF'nin teşkilatı gibidir. Başlangıçta 8 milyar dolar sermaye ile kurulan banka 1959 yılında bu sermayesini 20 milyar dolara yükseltmiş, daha sonraki senelerde bu miktar çok artmıştır.

Banka, kredi açarken aşağıdaki şartları gözönünde bulundurmaktadır:

Borç almak isteyen ülkenin, özel piyasadan ve makul şartlarla kredi alamayacağı belli olmalıdır.

Banka tarafından verilen kredinin kullanılacağı projenin bankaya sunulması ve kabul edilmesi gerekmektedir.

Banka; üye ülkelerle sadece hazine, merkez bankası, istikrar fonu idaresi ve diğer resmi veya yarı resmi müesseselerle temas eder ve üye devletlere kamu yatırımları için bu kanallardan kredi sağlar.

Borçlanan doğrudan üye devlet değil de, üye ülkedeki özel teşebbüs ise, Banka projeleri tetkik etmekle beraber krediyi doğrudan teşebbüse açmaz; mutlaka üye devletin kefaleti ile merkez bankası veya başka bir resmi yahut yarı resmi teşekkülün tavassutunu alır. Mesela Türkiye'de özel teşebbüse Türkiye Sınai Kalkınma Bankası kanalıyla ikrazda bulunmaktadır.

IMF verilerine göre (2006) fonun borç verme kaynağı 174 milyar dolar. Alacakları ise 75 ülkeden 34 milyar dolardır. Türkiye, 13.1 milyar dolarla IMF'ye en borçlu ülke konumundadır ve bu borçları 2010 yılında bitirip gelişecek bir ülkedir.

Başka neler oldu:

1271 - Kubilay Han, imparatorluğunun adını "Yuan" (元 yuán), olarak değiştirdi. Çin'de Yuan Hanedanı'nın hükümranlığı resmen başlamış oldu.
1482 - Gedik Ahmet Paşa, II. Bayezid tarafından idam ettirildi.
1865 - ABD'de kölelik kaldırıldı.
1892 - Pyotr İlyiç Çaykovski'nin The Nutcracker adlı balesi St. Petersburg'da ilk kez sahnelendi.
1894 - Avustralya'da kadınlar seçme ve seçilme hakkını elde ettiler.
1954 - Kıbrıs'ta Türkiye, İngiltere ve ABD karşıtı gösteri yapan topluluğa İngiliz askerleri ateş açtı; 2 kişi vuruldu, 42 kişi tutuklandı. Gösteriyi Yunanistan'la birleşmek isteyen Kıbrıslılar düzenlemişti.
1956 - Japonya, Birleşmiş Milletlere kabul edildi.
1969 - İngiltere parlamentosu cinayet suçlarında idam cezasını kaldırıldı.
1997 - Dünya İnternet Konsorsiyumu (World Wide Web Consortium - W3C) HTML 4.0'ı duyurdu.

Tarihte bugün kimler doğdu

1878 - Josef Stalin, Sovyetler Birliği'nin lideri (ö. 1953)
1913 - Willy Brandt, Alman politikacı, Nobel Barış Ödülü sahibi (ö. 1992)
1946 - Steven Spielberg, Oscar ödüllü ABD'li film yönetmeni
1963 - Brad Pitt, ABD'li oyuncu
1980 - Christina Aguilera, ABD'li şarkıcı

Tarihte bugün kimler öldü

1848 - Bernhard Bolzano, İtalyan asıllı Çek filozof ve matematikçi (d. 1781)
1919 - John Alcock, Atlas Okyanusu'nu ilk kez geçen İngiliz havacı (d. 1892)
1932 - Eduard Bernstein, Alman siyasetçi (d. 1850)
1971 - Bobby Jones, ABD'li golfçü (d. 1902)
2002 - Necip Hablemitoğlu, Türk akademisyen (d. 1954)