Tarihte bugün: 13 ocak

Tarihte bugün: 13 ocak



penche tarafindan 13 Ocak 2009 tarihinde yazildi

‘Ulysses’ ve ‘Dublinliler’in İrlandalı yazarı James Joyce 1941′de hayatını kaybetti.
1882 yılında İrlanda’da doğan James Augustine Aloysius Joyce getirdiği anlatım yenilikleri ile 20′nci yüzyıl edebiyatını derinden etkiledi.
Cizvit okullarında eğitim gördü. Dublin’deki University College’de felsefe ve modern diller okudu. 1900′de, henüz üniversite öğrencisiyken Ibsen’in oyunu üzerine kaleme aldığı uzunca yazı ‘Fortnightly Review’ dergisinde yayımlandı.
O sıralar, daha sonra ‘Chamber Music’ (Oda Müziği) adlı kitapta toplanacak olan lirik şiirlerini yazmaya başladı. 1902′de Dublin’den ayrılıp Paris’e gitti, ama ertesi yıl ölüm döşeğindeki annesini ziyaret için yeniden İrlanda’ya döndü.
1904′ten sonra Nora Barnacle’la yaşamaya başladı. 1905′ten 1915′e kadar Trieste’de yaşadılar. Joyce, Trieste’de Berlitz Scholl’da İngilizce öğretmenliği yaptı.
‘Dublinliler’, 1914 yılında İngiltere’de yayımlandı. 1915′te tek oyunu olan ‘Sürgünler’i yazdı. ‘Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi’ adlı otobiyografik romanı 1916 yılında yayımlandı. Aynı yıl Joyce ve ailesi Zürih’e taşındı.
Büyük bir yoksulluk içinde yaşadıkları Zürih’te en büyük eseri olan ‘Ulysses’ üzerine çalıştı ve bu kitap ABD’de çıkan ‘Little Review’ adlı bir dergide dizi halinde yayımlanmaya başladı.
Dizileştirme 1918′de başladı, ancak kitap hakkında dava açılması nedeniyle 1920′de diziye ara verildi. ‘Ulysses’ kitap olarak ilk kez 1922′de Paris’te basıldı. Pek çok yeni tekniğin kullanıldığı roman yayımlandığında büyük yankı uyandırdı.
Joyce ailesi iki büyük savaş arasında Paris’te kaldı. Bu dönemde son romanı olan ‘Finnegan’ın Uyanışı’ üzerinde çalıştı ve kitap 1939′da basıldı. 13 Ocak 1941′de hayata veda etti. ‘Portre’nin ilk taslağı ‘Stephen Hero’ ölümünden üç yıl sonra basıldı.
Hayatı boyunca ve eserlerinde İrlanda’nın kalıplaşmış değerlerini eleştiren James Joyce, İrlanda’nın koyu katolik ve muhafazakar yönünü, özellikle de Katolik Kilisesi’ne karşı görüşleriyle dikkat çeker.
İrlandalı diğer ünlü yazarlar George Bernard Shaw, William Butler Yeats, Samuel Beckett, Seamus Heaney, Jonathan Swift ve Oscar Wilde da eserlerinde İrlanda’ya karşı benzer bir eleştirel bakış içindedirler.
Dublin’de geçen 24 saati anlatan roman ‘Ulysses’ isimli romanı, Homeros’un Odyssea’sı üzerine kuruludur ve o zamana kadar yazılan eserlerden farklıdır. İlk basımı bir çok dizgi yanlışı içeren ‘Ulysses’in aslına uygun halde basılması 1984′de gerçekleşir.
Yazarın düşünce ve duygularını açık bir dille aktardığı eser, İrlanda’da pornografik bulunarak 1960′a kadar yasaklar arasında kalır. Fakat bugün ‘Bloomday’, Dublin’de Katolik festivali St. Patrick kutlamaları kadar önemli bir yere sahiptir ve Dublin Yazarlar Müzesi ile James Joyce Kültür Merkezi en çok ziyaret edilen yerler arasında gelir.
Eserleri :
Dublinliler
Sürgünler
Giacomo Joyce
Sanatçının Mektupları
Oda Müziği (şiir)
Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi
Ulysses
Finnegan’ın Uyanışı
Günün diğer önemli olayları

1920. Sultanahmet Meydanı’nda 150 bin kişinin katılımıyla büyük bir miting yapıldı.
1923. Bakanlar Kurulu Başkanı ve Dışişleri Bakanı Rauf Bey (Orbay), TBMM’de Lozan Konferansı’yla ilgili olarak hükümet görüşünü açıkladı.
1925. Kurtuluş Savaşı komutanlarından Halit Paşa, Ali Çetinkaya ile aralarında çıkan hararetli tartışma sonucunda, Meclis’te Ali Çetinkaya tarafından silahla yaralaması sonucunda öldü.
1928. Hukuk Fakültesi öğrenci derneğinin toplantısında " Türkiye’de Türkçeden başka lisan konuşulamaz kararı alındı.
1930 - Miki Fare karikatürleri Amerikan gazetelerinde yayımlanmaya başladı.
1942. İstanbul’da halka ekmek karnelerinin dağıtımına başlandı.
1944. "Refah faciası" davası sona erdi. Amiral Mehmet Ali Ülgen ve bütün sanıklar beraat etti.

1946-Mahabad Kürt Cumhuriyeti’nin kuruluşu.
1947. Pan-Am şirketi New York-Londra-Ankara uçak seferlerine başladı.
1952. Hasankale’de, 5.8 büyüklüğündeki depremde 133 kişi öldü.
1956. Adnan Menderes ve Namık Gedik hakkında 6-7 Eylül Olayları nedeniyle soruşturma açılmasını isteyen önerge reddedildi.

1958. Amerika Birleşik Devletleri, uzay uydusu Explorer1′i fırlattı.
1959. Kadın avukatlar Refik Erduran aleyhine dava açtı. Refik Erduran’ın Bir Kilo Namus adlı yapıtında kadınların şeref ve haysiyetlerinin zedelendiğini ileri sürdüler.



1966. Hürriyet gazetesi ABD Başkanı Lyndon Johnson’ın eski Başbakan İsmet İnönü’ye yazdığı mektubu yayımladı. Amerika Birleşik devletleri Başkanı bu mektubu1964′teki Kıbrıs bunalımı sırasında yazmıştı. Lyndon Johnson mektubunda, Türkiye’nin Kıbrıs’a müdahale etmemesini istemişti.
1968. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı İsmet İnönü Türkiye İşçi Partisi’ne (TİP) çattı; "Şimdi kalkmışlar kalkınma, plan, yabancı sermaye, petrol geleceği ve antiemperyalist mücadele hakkında bizimle doğru yön yarışması yapmak istiyorlar" dedi.
1969. Devekuşu Kabare Tiyatrosu "Bir Şehr-i İstanbul ki" oyununu sahneye koydu.
1970. Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) Fakir Baykurt Milli Eğitim Bakanlığı tarafından açığa alındı.
1972: Ortaklık Anlaşması’nın topluluğa katılacak yeni ülkelerce de kabulünü sağlayacak Türkiye-AET müzakereleri başladı.
1973: Türkiye-İtalya milli maçı ilk kez Eurovision aracılığı ile televizyondan naklen verildi.
1983. Adi suçtan hükümlü Adem Özkan, Hüseyin Çaylı ve Osman Demiroğlu idam edildi.
1984. Serbest piyasada dolar 347 liraya fırladı. Karaborsa ile resmi kur arasındaki fark 34 liraya yükseldi.
1986. İşkence yapanlara verilen cezaların arttırılması ve sorgu sırasında sanık avukatlarının da hazır bulunmasını öngören yasa önerisi Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde reddedildi.
1990. Güneydoğu Anadolu Projesi’nin en önemli yatırımı olan Atatürk Barajı’nda ilk kez su tutulmaya başlandı.
1991. Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) Pendik’te "Savaşa Hayır" mitingi yaptı. Mitinge on binlerce kişi katıldı.
1993. Irak’a karşı başlatılan ikinci harekâta İncirlik Üssü’nden kalkan "Çekiç Güç" uçakları da katıldı.
1994. Grevli, toplusözleşmeli sendika hakkı istemek ve yüzde15′lik memur zammını protesto etmek için memurlar Ankara’da eylem yaptı. Polis, memurlara müdahale etti. Ankara Emniyet Müdürü Orhan Taşanlar bazı memurları tokatladı.
1994. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan adayı Bedrettin Dalan "Dolmabahçe Sarayı sanat adına bir rezalettir ve mimarı Ermeni Balyan Usta’dır" dedi. Bedrettin Dalan’ın bu sözlerine Mimarlar Odası tepki gösterdi.
1995. İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemeleri (DGM), yazar Yaşar Kemal hakkında soruşturma açtı. Yazarın Almanya’da yayımlanan Der Spiegel dergisindeki yazısında "bölücülük" yaptığı iddia edildi.

1997. Susurluk soruşturması kapsamında Özel Tim görevlisi polisler Ayhan Çarkın, Oğuz Yorulmaz ve Ercan Ersoy, tutuklanarak cezaevine gönderildi. 14 Ocak’ta ise Sedat Bucak’ın 3 koruma polisi ile şoförü de DGM’ye sevk edildi. Koruma polisi Ömer Kaplan, Savcılık tarafından serbest bırakıldı. 2 polis ile şoför tutuklandı.
1998. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Refah Partisi’nin Hazine’den aldığı yardıma ihtiyati haciz konulması için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Mahkeme, başvuruyu kabul etti.
2000. Britanya, AİHM’nin ilgili kararı uyarınca, askeri kuvvetlerde eşcinsellerin görev yapmasını engelleyen yasağı kaldırdı.


2001. Murathan Mungan’ın Diyarbakır Şehir Tiyatrosu’nda sahnelenen "Mahmud ile Yezido" oyunu yasaklandı. Şivan Perver’in şarkısı ve bazı Kürtçe kelimeler gerekçe gösterildi. Eser daha önce İstanbul ve Ankara’da sahnelenmişti.
2003. İran’da Reformcu Yeni Hayat gazetesinde yayınlanan ve İslam devriminin lideri Ayetullah Humeyni’yi aşağıladığı öne sürülen karikatürü binlerce medrese öğrencisi protesto etti. Gazete kapatıldı, üç gazeteci için tutuklama kararı çıktı. Karikatürde İranlı bir molla, ABD’nin eski başkanlarından Franklin D. Roosvelt’in dev başparmağı altında ezilirken görünüyor.
2004 Mesut Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi ile Celal Talabani liderliğindeki Kürdistan Yurtsever Birliği’nin politbüro üyeleri biraraya geldi. Kuzey Irak’ta halen Süleymaniye ve Erbil’de bulunan iki ayrı hükümeti tek çatı altında toplama kararı aldı. Kuzey Irak’ın tek meclis, tek hükümetle yönetilmesi için uzlaşma sağlandı.
2005 Terörizmin Önlenmesine Dair Avrupa Sözleşmesi Tadil Protokolü, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi. Silahlı eyleme karışanlar siyasi suçlu olarak nitelenmeyecek.
2005. Yunanistan’da Yüksek Mahkeme, "milli güvenlik gererekçesiyle" Batı Trakya’da adları içinde "Türk" kelimesi olan derneklerin faaliyet gösteremeyeceğine karar verdi.
[size=9]Faydalanılan kaynaklar: Bianet (Ağırlıklı Olarak), CNN, Radikal, Birgün ve Zaman sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Sevgiyle kalın.