Tarihte bugün: 15 Şubat

Ünlü filozof Sokrates M.Ö. 15 Şubat 399'da ölüm cezasına çarptırıldı.




Özel yaşamına ilişkin fazla bir şey bilmediğimiz Sokrates, Platon ve Ksenophon’a kadar uzanan bir geleneğe göre kendisine üç çocuk veren Ksanthippi ile evlidir.

Platon ve Ksenophon’un çizdiği portreye göre basık burunlu, patlak gözlü, sarkık dudaklı ve koca göbeklidir. Alçakgönüllü, alışkanlıklarını ve felsefeden başka bir uğraşı olmadığını bildiğimiz Sokrates başta öğrencisi Platon olmak üzere Yunan gençleri üzerinde giderek yükselen bir etki yaratır.

Öylesine büyük bir hayran kitlesine sahip olur ki çoğu onun bazı alışkanlıklarını taklit etmeye başlar; onun gibi yalın ayak yürürler, yıkanmazlar. Hatta bu grup özentisini alaya almak için Aristophanes Kuşlar adlı komedyasında bir terim icat eder, uzun saçlı olurlar, açlık çekerler, yıkanmazlar, Sokrateslik taslayanlardır.

Bu terim Esokraton’dur. Ahlak felsefesinin kurucusu olarak kabul edilen Sokrates’in yaşamının en belirgin olaylarından biri M.Ö. 399 yılında hakkında açılan davadır.

Platon'un Sokrates’in Savunması adlı eserinden bildiğimiz kadarıyla Sokrates, şehrin tanrılarına inanmamak onların yerine başka tanrılar koymak ve böylece gençliği zehirlemekle suçlanır. Sokrates bu suçlamalar sonucunda ölüme mahkum edilir. Sokrates, yazılı bir kaynak bırakmamıştır.

Yaşamı ve düşünceleri ile bilgileri Aristophanes gibi çağdaş yazarlarla, Platon ve Ksenophon gibi çömezlerinin yazdıklarıyla ve en önemlisi Sokrates’in ölümünden on beş yıl sonra dünyaya gelen Aristoteles’in dolaylı anlatımlarıyla öğrenmekteyiz. Bu tanıklıklar çeşitlilik gösterir. Tarihçilerin karşı karşıya kaldıkları ve çözmeye çalıştıkları Sokrates, felsefi tarihi boyutu diyebileceğimiz tarihi ve yöntemsel sorun kısaca “Sokrates Sorunu” olarak adlandırılır.

Başka neler oldu:

* 1898 - Bir Amerikan gemisi Küba'nın Havana limanında infilak ederek battı: 260'dan fazla kişi öldü. Olaydan İspanya'yı sorumlu tutan Amerika Birleşik Devletleri iki hafta sonra İspanya'ya savaş açtı.
* (1918) Gümüşhane düşman işgalinden kurtuldu
* 1947 - Rodos ve Oniki Adalar Yunanistan'a verildi.
* 1961 - İçinde ABD buz pateni takımının da bulunduğu bir yolcu uçağı Belçika'da düştü. Kazada 73 kişi hayatını kaybetti.
* 1965 - Kanada'nın yeni bayrağı olarak, kırmızı beyaz yaprak tasarımı kabul edildi.
* 1982 - Kanada'da Newfoundland ve Labrador açıklarında fırtına nedeniyle bir petrol çıkarma platformu battı, 84 kişi öldü.
* 1989 - SSCB'nin Afganistan'da 9 yıl süren askeri varlığı, son Sovyet birliklerinin de çekilmesiyle sona erdi. Savaşta 15 bin kadar Sovyet askerinin yanısıra, yaklaşık 1 milyon Afganlı hayatını kaybetti, 5 milyon Afganlı ülkesinden göç etmek zorunda kaldı.
* 1996 - Kardak kayalıklarına düzenledikleri operasyonla adlarını duyuran SAT komandolarını taşıyan bir helikopter Ege Denizi'nde düştü, 5 asker öldü.
* 1999 - Terör örgütü PKK'nın kurucusu ve ilk lideri Abdullah Öcalan, Türk güvenlik güçleri tarafından Kenya'da yakalandı.
* 2005 - Video paylaşım sitesi YouTube kuruldu.

Bugün doğanlar

* 1564 - Galileo Galilei, İtalyan bilim adamı (ö. 1642)
* 1738 - Jeremy Bentham, Pragmatizm'in kurucusu olarak kabul edilen İngiliz filozof ve hukukçu (ö. 1832)
* 1892 - Muhsin Ertuğrul, Türk tiyatro sanatçısı (ö. 1979)
* 1940 - İsmail Cem İpekçi, Türk siyasetçi (ö. 2007)
* 1945 - Douglas Hofstadter, Pulitzer ödüllü ABDli bilimadamı

Bugün ölenler

* 1781 - Gotthold Ephraim Lessing, Alman yazar (d. 1729)
* 1958 - Numan Menemencioğlu, Eski dışişleri bakanlarından (d. 1891)
* 1965 - Nat King Cole, ABD'li müzisyen (d. 1919)
* 1988 - Richard Feynman, ABD'li fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1918)
* 2001 - Orhan Asena, Oyun yazarı (d. 1922)