Nasreddin Hoca_günün İnsanı 15 Aralık 2009

Nasreddin Hoca (d. 1208 — ö. 1284) 13. yüzyılda yaşamış bir halk kahramanıdır.

Abdullah Efendi´de başlamış ve tahsilinin sonunda babasının yerine köyünde imamlık yılında vefat ettiği şeklindeki rivayet göz önüne alınırsa onun Selçuklular devrinde yaşadığını ve Timur Han ile görüşmediğini dikkate almak gerekir.

Kişiliği

Nasreddin Hoca insanlara doğru yolu gösteren iyilikleri bildiren doğruya sevk eden ve kötülüklerden sakındıran bir kişi idi. Bu işi yaparken tabiatı icabı kendisine has bir yol tutmuştur. Böylece hakkın anlatılması ve cemiyetteki bozuk yönlerin düzeltilmesi için meseleyi halkın anlayacağı bir dil ve üslub ile gayet manidar latifeler halinde kısa ve öz olarak dile getirmiştir. Fıkraları hikmet ve ibret dolu birer [[:wikt:darb-ı mesel atasözü) gibidir. Bu bakımdan adına uydurulan edep dışı ve nükteden uzak bir takım fıkraların onunla bir ilgisi yoktur. Manidar latifeleri önce yakın çevresinde şifahi olarak dilden dile dolaşmış sonraları gitgide yayılmış ve zamanla bir takım değişikliklere uğramıştır.devamı Bu sebeple onun olmayan bir takım bayağı fıkralar da ona mal edilerek anlatılmıştır. Yapılan ilmi çalışmalar onun ilim ve edep sahibi bir veli olduğunu söz konusu sıradan basit fıkraları söylemediğini açıkça göstermektedir. Ayrıca Nasrettin Hoca´nın efsanevi bir kişi değil on üçüncü asırda Anadolu Selçukluları zamanında yaşamış salih bir müslüman olduğunu ortaya koymuştur. Çünkü nükteleri bir insanın başından geçen gülünç hadiselerin ifadesi değil görünüşte gülünç aslında ince hikmetleri dile getiren düşündürücü latifelerdir. Ayrıca Türk milletinin zeka inceliğini nükte gücünü en iyi şekilde yansıtan bu nüktelerin belirli vasfı; Allahü tealanın emir ve yasaklarını latif bir üslup ile bildirilmesidir.

Bu latifelerin toplandığı eserlerden biri Londra´da British Museum´da. Haza Terceme-iNasreddin Efendi Rahme başlıklı yazma eserdir. Ancak bu eserdeki latifelerin bir kısmı onun üslubuna ve nükte tekniğine uymamaktadır. Nitekim eserin sonunda bu durum: "İşte Nasreddin Efendinin kibar-ı evliyadan (Evliyanın Büyüklerinden) olduğuna şek ve şüphe yoktur. Merhumun bu kıssalardan haberi var yok böyle yazmışlar. Her kim okuyup tamamında bu merhumun ruhu için bir Fatiha bağışlarsa Hak sübhane ve teala ol kimsenin ahir ve akıbetini hayr eyleye" şeklinde belirtilmiştir. Ayrıca Nasreddin Hoca adlı eserde başka nüktelerine yer verilmiştir.

Nasreddin Hoca fert ve toplumu her yönüyle çok iyi tanımış insanların aile komşuluk dostluk ticari münasebetlerine ait cemiyette gördüğü aksaklıkları düzeltmek ve onlara nasihat etmek maksadıyla nüktelerle dile getirmiş onları düşünmeye ve doğruya sevk etmiştir. Sosyologlar ve psikologlar insanı ve cemiyeti tanıyıp onların çeşitli yönlerini incelemek için onun latifelerinden çok istifade etmişlerdir.