<marquee scrollamount="4" width="100%"><strong>A'dan Z'ye Türk Büyükleri...</strong></marquee>

YUSUF HAS HACİB



Karahanlı Devleti döneminde yaşayan Yusuf Has Hacip, Balasagun şehrinde 1017 yılında doğdu. Ailesinin, dönemin ileri gelenlerinden olduğu tahmin edilmektedir. İlk eğitimini Balasagun’da aldı. ‘Has Hacib’ unvanını almadan önce ‘Balasagunlu Yusuf’ olarak tanınıyordu.

Onu bütün dünyaya tanıtan ünlü eseri Kutatgu Bilig’i 50 yaşlarında yazdı. 18 ayda tamamlanan bu eseriyle adeta ölümsüzleşti.

Yazdığı bu ölümsüz eseriyle 1070 yılında Kaşgar’a gelerek Karahanlı hükümdarı Uluğ Kara Buğra Han’a kitabını takdim etti. Kendisi de edebiyat ve sanat meraklısı olan Uluğ Kara Buğra Han, sarayda kitabı okuttuktan sonra Balasagunlu Yusuf’a ‘Uluğ Has Hacib’ unvanını verdi. Karahanlı Devleti’nin baş vezir yardımcılığı ile taltif edilen Balasagunlu Yusuf, baş vezir yardımcılığı sırasında Yusuf Has Hacib olarak ün yaptı.

Devrinin seçkin bir bilgin ve yazarı olan Yusuf Has Hacib, İslamî Türk Edebiyatının eseri günümüze ulaşan ilk Türk yazarıdır.

Yusuf Has Hacib 1077 yılında vefat etmiştir. Kabri, Çin işgali altındaki Doğu Türkistan’ın en önemli şehirlerinden birisi olan Kaşgar’da bulunmaktadır.

VANÎ MEHMET EFENDİ



Sultan IV. Mehmet zamanında Hünkar Şeyhi namıyla büyük bir nüfuz kazanmış ve Boğaziçi'nin bir köyüne adını bırakmış alimlerimizdendir. Doğum tarihi kesin olarak belli değildir. Van civarından Hoşap kasabasındandır.

Vanî Mehmet Efendi, Van'da eğitim gördükten sonra İstanbul'a gelerek vaizlikle ve kürsü şeyhliğiyle tanınmış ve pek güzel konuşan bir adam olduğu için kısa sürede şöhreti her tarafa yayılmıştı. Sadrazam Fazıl Ahmet Paşanın aracılığıyla Sultan IV. Mehmet'in teveccühünü kazanmış ve devlet işlerinde uzun zaman nüfuz sahibi olmuştu.

Fakat mutaassıp ve sevmediklerine karşı sert davranışlarda bulunduğu için bir hayli düşman kazandı ve padişaha yapılan telkinle saraydan uzaklaştırılarak Bursa civarında Kastel'deki çiftliğine çekildi ve 1686 yılında orada öldü.

Tarihler onu Vanî Mehmet Efendi diye anarlar. Mev'ize'ye dair bazı risaleler yazmıştır. Boğaziçi'nin Anadolu yakasındaki Vaniköy mahallesi vaktiyle orada oturmuş olmasından dolayı onun unvanını taşır.